Patronka naszej parafii - Matka Boża Nieustającej Pomocy Maryja czczona jest w wielu wizerunkach. Każdy z wizerunków jest inny, każdy opowiada o innych przymiotach Maryi, ale zawsze pozostaje Ona tą samą Maryją - Matką Jezusa i naszą Matką. Liturgiczne wspomnienie Matki Bożej Nieustającej Pomocy obchodzone jest 27 czerwca. To maryjne wezwanie związane jest z wizerunkiem Bogarodzicy znanym z naszych kościołów i domów, a uważanym za najbardziej rozpowszechniony na świecie wizerunek Madonny. Matka Boża Nieustającej Pomocy patronuje 157 parafiom w całej Polsce. |
Historia obrazu
Oryginał obrazu Matki Bożej Nieustającej Pomocy znajduje się w Rzymie, w kościele oo. redemptorystów pw. św. Alfonsa. Nie znamy dokładnej daty namalowania tego obrazu ani nazwiska jego autora. Ten rodzaj ikony był bardzo rozpowszechniony w średniowieczu na terenach greckich, serbskich i na Rusi. Jedni twierdzą, że obraz powstał w Bizancjum, inni, że w klasztorze Hilmadar, na świętej górze Athos. Według specjalistów dopatrzyć się tu można wpływów malarstwa weneckiego i kreteńskiego. Badania promieniami rentgenowskimi i węglem C-14 wykazały, że drewno z ikony Matki Bożej Nieustającej Pomocy można datować na lata 1325-1480. Natomiast wizerunek został prawdopodobnie namalowany dwa wieki później. Ikona Matki Bożej Nieustającej Pomocy została namalowana na niewielkiej desce orzechowej o wymiarach 54 cm x 41,5 cm. Na przestrzeni wieków otrzymała dwa główne tytuły. Pierwszy - "Matka Boża Bolesna," trzymająca na ramieniu swego Syna, mającego kiedyś podjąć mękę krzyżową, o czym świadczą przedstawione po bokach anioły niosące narzędzia męki. Natomiast drugi tytuł "Matka Boża Nieustającej Pomocy" wyrósł z pobożności. Znany nam przekaz odnośnie dziejów ikony sięga XV w. Wtedy to właśnie obraz Matki Bożej dotarł do Rzymu. Według jednej wersji przywieźli go ze sobą mieszkańcy Krety, uciekając z rodzinnej wyspy przed inwazją Turków. Według jeszcze innej legendy obraz został skradziony z Krety przez pewnego kupca. W trakcie jednej z jego podróży straszliwy sztorm zagroził życiu pasażerów i tylko dzięki wstawiennictwu Matki Bożej wszyscy zostali uratowani. Kupiec ów przybył w końcu do Rzymu, gdzie ciężko zachorował. Krótko przed swoją śmiercią powierzył obraz opiekującemu się nim podczas choroby Rzymianinowi, prosząc go, by przekazał obraz do kościoła, gdzie mógłby służyć wielu ludziom. Jednak żona owego Rzymianina zatrzymała obraz dla siebie i umieściła go w swojej sypialni. Matka Boża miała się wtedy kilkakrotnie objawić, przypominając pragnienie zmarłego kupca. Wszystko jednak bez skutku. Widząc brak reakcji dorosłych, Maryja objawiła się ich sześcioletniej córce. Ona to właśnie ogłosiła, iż Matka Boża nakazuje, aby Jej obraz został umieszczony w kościele św. Mateusza, znajdującym się pomiędzy bazylikami Matki Bożej Większej i św. Jana na Lateranie. W końcu 27 marca 1499 r. ikonę przekazano do kościoła św. Mateusza pod opiekę augustianów. Przez trzy wieki obraz znajdował się w tym kościele, a augustianie przyczynili się do powolnego rozwoju nabożeństwa do Matki Bożej. Po zniszczeniu kościoła św. Mateusza przez wojska napoleońskie obraz został przeniesiony do innego rzymskiego kościoła - Matki Bożej w Posterula, gdzie był przechowywany przez siedemdziesiąt lat. Na gruzach kościoła św. Mateusza księża redemptoryści wybudowali kościół pw. św. Alfonsa Liguori. Redemptoryści poczęli interesować się także obrazem Matki Bożej. W 1886 r., po odrestaurowaniu go przez polskiego artystę Leopolda Nowotnego, Papież bł. Pius IX oficjalnie powierzył obraz redemptorystom wraz z misją rozszerzania jego czci. Powiedział im wówczas: "Uczyńcie naszą Matkę Bożą Nieustającej Pomocy znaną na całym świecie."
Cztery osoby święte
Obraz przedstawia cztery osoby święte: Jezusa, Maryję oraz dwóch archaniołów. Mówią o tym greckie skróty nazw umieszczonych na ikonie.
Maryja
Matka Boża przedstawiona jest frontalnie, co umożliwia bezpośredni kontakt z Jej osobą. Na ikonach tylko postacie, które nie osiągnęły świętości, pokazywane są z profilu i nie mamy z nimi pełnego kontaktu. Uwagę naszą zwraca Jej pełna wdzięku twarz. Oblicze Maryi jest lekko pochylone w stronę Dzieciątka Jezus trzymanego na lewej ręce. W spojrzeniu Maryi można wyczytać czuły smutek. Nie patrzy na swojego Syna, lecz wydaje się przemawiać do patrzącego na obraz. Miodowego koloru oczy i mocno podkreślone brwi dodają Jej obliczu piękna i wyniosłości. Duże oczy Maryi wyrażają głębię uczucia względem Jezusa. Są smutne i tkliwe. Po obu stronach głowy Maryi znajdują się skróty napisu dwóch słów w języku greckim: MP - QUY (po obu stronach górnej części obrazu). Skróty oznaczają "Mater Theou" -"Matka Boża." Maryja, pomimo, że jest największą postacią obrazu, nie stanowi jego centralnego punktu. W geometrycznym środku ikony znajdują się połączone ręce Matki i Dziecięcia. Małe ręce Jezusa są wciśnięte w dłoń Maryi przypominając nam, że podobnie jak wówczas, kiedy był na ziemi, powierzył się całkowicie Jej opiece, tak teraz, w niebie, wkłada w Jej ręce łaski, aby je rozdzielała między tych, którzy o nie proszą. Na obrazie dłoń Maryi jest otwarta. Palce wskazują na Jezusa. Jest to ważny szczegół tej ikony. Oto Maryja, która na obrazie zajmuje prawie całą przestrzeń, tym dyskretnym gestem otwartej dłoni, całą naszą uwagę skupia nie na sobie, lecz na Synu. Wpatrując się w tę ikonę odczytujemy wielkie przesłanie Maryi. Ona pragnie nas zaprowadzić do Jezusa. Mówi nam: On jest Drogą, Prawdą i Życiem.
Jezus
Dziecię Jezus ukazane jest na tej ikonie w całej postaci. Jest ubrane w tunikę koloru zielonego, który symbolizuje boskość, i brązową pelerynę. Kolor ten symbolizuje człowieczeństwo Chrystusa. Kolista aureola wokół głowy Jezusa tworzy krzyż. Obok malarz umieścił skrót dwóch słów: 'IC - XC (po prawej stronie głowy Dzieciątka Jezus) "Jezus Chrystus". Jezus ukazany jest w momencie przybiegnięcia do Matki, w chwili wizji, która ukazana jest na obrazie. Ikona jednak nie tylko w sposób realistyczny ukazuje sytuację Dzieciątka zatrwożonego wizją męki. Każdy szczegół ikony coś znaczy, wskazuje na jakąś prawdę teologiczną. Przestraszone wizją dwóch Aniołów pokazujących Mu narzędzia męki Dziecię Jezus biegnie do swej Matki. Głowa Jezusa jest zwrócona w lewą stronę. Jezus spogląda na Anioła ukazującego krzyż, ale Jego wzrok nie zatrzymuje się na krzyżu, lecz spogląda wzwyż, w dal, w stronę Ojca Niebieskiego, skąd przychodzi przesłanie. Jezus lęka się, ale przyjmuje wolę Ojca i szuka pomocy w rękach Matki, która trzyma Go w swoich ramionach w geście otuchy i miłości. Maryja nie patrzy jednak na Jezusa, lecz na nas. Czyż można było lepiej wyrazić błaganie Matki Bożej, aby kochać Jej Syna i przyjąć owoce Jego zbawczej męki? Prawa noga Jezusa krzyżuje się z lewą, powodując rozwiązanie się sandałka, który spada ze stopy. Ten zwisający sandał doczekał się w historii wielu interpretacji. Opadający prawy sandał z nóżki pozwala dostrzec spód stopy, co może symbolizować prawdę, że będąc Bogiem jest także prawdziwym człowiekiem. Jest to także znak trwogi Chrystusa chroniącego się w ręce Matki w obliczu wizji męki zwiastowanej przez aniołów. Inni odwołują się do zapowiedzi z proto-Ewangelii o potomku Niewiasty, który zetrze w proch głowę węża-szatana, który z kolei zmiażdży stopę Wyzwoliciela. Jeszcze inni wskazują na potwierdzenie Nowego Przymierza zawartego między Bogiem a człowiekiem w osobie Chrystusa. Niegdyś na znak zawartego przymierza wymieniano sandał prawej nogi. Opadający sandał można też zidentyfikować ofiarą Chrystusa na krzyżu. Spadający sandał ze stopy Jezusa może także wskazywać na wielką godność Maryi, Matki Jezusa. Jan Chrzciciel jako reprezentant Starego Testamentu uznał, że nie jest godzien rozwiązać rzemyka u sandałów Jezusa. Maryja na tym obrazie ukazana jest jako Ta, która była tego godna. Ona przecież nie tylko zawiązywała Jego buty. Ona go urodziła, Ona Chrystusa pielęgnowała, ubierała, uczyła.
Archanioł Gabriel
Po prawej stronie, odziany w tunikę koloru fioletowego znajduje się Archanioł Gabriel (wskazują na to skróty dwóch słów napisanych w języku greckim - - Archanioł Gabriel, umieszczone nad aniołem, po prawej stronie). Trzyma On grecki krzyż i cztery gwoździe - narzędzia męki Chrystusa. Pochylony, w postawie adoracyjnej spogląda na Jezusa. W chwili zwiastowania Archanioł Gabriel przyniósł Maryi wieść o wcieleniu Syna Bożego. Tu oznajmia prawdę o Jego męce i przejściu do Ojca poprzez mękę krzyża. Trójramienny krzyż bizantyjski ukazywany Jezusowi przez Gabriela ma swoją głęboką wymowę. Reprezentuje zstępowanie Słowa Bożego na ziemię. Poprzeczne belki to niejako szczeble, po których zstępuje Bóg, który stał się człowiekiem, ale także wstępuje do nieba, ponieważ poprzez mękę i śmierć Słowo wstąpiło do chwały Ojca. Krzyż jest także drabiną, po której my, podobnie jak Chrystus, mamy się wspiąć z ziemi do nieba.
Archanioł Michał
Po lewej stronie ukazany jest Archanioł Michał (wskazują na to skróty dwóch słów napisanych w języku greckim. OAM "Archanioł Michał" (nad aniołem, po lewej stronie oglądającego obraz). Ubrany jest w czerwoną tunikę oraz narzutę koloru zielonego, poprzez którą trzyma wazon. W wazonie umieszczona jest trzcina z gąbką, która zostanie podniesiona do ust Jezusa w ostatnich chwilach Jego męki na krzyżu i włócznia, którą zostanie przebity Jego bok. Są one jednak nie tylko symbolami kaźni, ale trofeami zwycięstwa. Wszak męka Zbawiciela zakończyła się tryumfem zmartwychwstania. W Biblii Archanioł Michał ukazany jest jako zwycięzca złych duchów. Ten właśnie Archanioł przynosi narzędzia męki, zapowiadając zwycięstwo Chrystusa wiernego Ojcu, aż do ostatniej chwili Jego życia. Archaniołowie w kornej i adoracyjnej postawie uczą nas właściwej postawy wobec Jezusa, Maryi oraz odwiecznych planów Bożych.
Nabożeństwo do Matki Bożej Nieustającej Pomocy
Nową formą kultu maryjnego związanego z tym obrazem jest Nieustanna Nowenna. Nazywana jest "nieustanną", ponieważ jest odprawiana w określony dzień tygodnia przez cały rok. Od początku istnienia naszej parafii wśród wiernych szerzony jest w różnych formach kult Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Jedną z nich jest właśnie Nowenna odprawiana w każdą środę, przez cały rok. Nabożeństwo to ma na celu rozbudzenie i podtrzymywanie praktyki nieustannej modlitwy, o czym przypomina w Ewangelii sam Chrystus. "Zawsze trzeba się modlić i nie ustawać;" (Łk 18,1), oraz pogłębienie naszej nadziei i wiary w Opatrzność Bożą. Oddając cześć Matce Bożej Nieustającej Pomocy, zwracamy się do Niej z pisemnymi, ustnymi, cichymi osobistymi i ogólnymi podziękowaniami za otrzymane łaski, a także z prośbami o dalsze wstawiennictwo u Boga, oczekując od Niej nieustającej pomocy.
Opracował ks.Mariusz Budkiewicz